Net als onze skeletspieren hebben onze hersenen regelmatige stimulatie nodig om te kunnen functioneren. Stimulatie afkomstig van fysieke training, beweging en gezond leven bleek een effectieve cognitieve strategie om het onderwijsproces vooruit te helpen, het geheugen te verbeteren en de motivatie en moraal van leerlingen te vergroten.
Anatomie van de hersenen
De hersenen bestaan uit drie afzonderlijke delen: de grote hersenen, de kleine hersenen en de hersenstam. De hersenen die meestal geassocieerd worden met de motorische vaardigheden en het leren, zijn de kleine hersenen. De vraag is of het leren plaatsvindt in het cerebellum of dat het cerebellum communiceert met het cerebrum, waardoor leren mogelijk wordt. Dit staat nog steeds ter discussie, maar wetenschappers hebben een fysiek verband gelegd tussen het cerebellum en leren. Dit betekent dat hetzelfde deel van de hersenen zowel beweging als leren regelt.
Beweging en de hersenen
Welk effect hebben beweging en gezond leven op de hersenen, wetende dat er een direct verband bestaat tussen lichaamsbeweging en leren?
We weten allemaal dat lichaamsbeweging goed voor ons is. Het verbetert je gezondheid, vermindert de risico’s op bepaalde ziektes, helpt voorkomen dat je depressief wordt en stimuleert je calorieverbruik. Naast deze bekende voordelen heeft het ook invloed op onze hersenen. Het vermindert de insulineresistentie en ontstekingen. Sommige onderzoeken hebben zelfs aangetoond dat mensen die meer bewegen een groter brein hebben dan mensen die dat niet doen. Dit geldt vooral voor de grootte van de hippocampus, het hersengebied dat verantwoordelijk is voor het geheugen en de ruimtelijke navigatie. De toename van de hersenmassa is een gevolg van een toename van het zuurstofniveau in de hersenen door inspanning en beweging en een fitter en gezonder leven.
Bewegen op school
Bewegen en bewegen, maar ook andere manieren naar een gezonde levensstijl zijn belangrijke ingrediënten voor het welzijn van kinderen en jongeren. Bewegen is goed, maar meer bewegen is nog beter. Het kan zelfs leiden tot betere resultaten en minder schoolverzuim.
Leerlingen in het basisonderwijs hebben gemiddeld 5,5 uur pauze per week. Dit betekent dat ze op schooldagen 75 minuten pauze hebben. In de praktijk blijkt dat zij minder dan de helft van deze tijd besteden aan sport- en spelactiviteiten. De pauzes worden niet optimaal benut voor fysieke activiteiten. Volgens de Sportraad, Onderwijsraad en de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving moeten kinderen naast de reguliere gymles minimaal 30 minuten per dag bewegen.
Bewegen en leren
Bewegen tijdens het leren is een lesmethode gebaseerd op het concept dat je kunt beter en succesvoller leren als dit al bewegend gebeurt. Lichamelijke inspanning of beweging is het meest nuttig als deze vóór of tijdens de studieperiode wordt gedaan.
Beweging kan op veel verschillende manieren op scholen worden geïmplementeerd. Het kan zo simpel zijn als opstaan om je opdracht in te leveren, verstoppertje spelen, een gymles of met kinetische bureaus die speciaal ontworpen zijn om beweging en friemelen te stimuleren. Hoewel bewegen en leren een positief effect heeft op alle leerlingen, kan het vooral gunstig zijn voor kinetische leerlingen, leerlingen die moeite hebben om de hele tijd gefocust te blijven en leerlingen met de diagnose ADHD. Voortdurende beweging zorgt voor een positieve uitlaatklep zonder verstoringen voor kinderen met veel energie.
Hersenbrekers voor kinderen
Een fidget-bureau is een geweldige manier om de tijd die je aan lichaamsbeweging wilt besteden uit te breiden zonder tijd te verliezen tijdens de les. Fidget-bureaus zijn er in verschillende vormen, zoals sta-werkplekken, verrijdbare bureaus, traptafels en bureau Fietsen. Fidget-bureaus bevorderen dynamische bewegingen tijdens de lessen.
Een fidget-bureau kan ook gebruikt worden als hersenbreker voor kinderen. Door de zuurstoftoevoer naar de hersenen te vergroten door middel van fysieke activiteit, krijgt het lichaam meer energie en komen kinderen geconcentreerder en gefocuster door hun schooltijd. Breinbrekers in de klas zijn meestal korte periodes die aan beweging en activiteit worden besteed. Ideeën voor meer beweging in de klas zijn bijvoorbeeld dansen, stretchen, yoga, spelletjes spelen, etc.